Зайнарбек Зайнарбеков
Энемжаяны» шавласы юзлерин ярыкъ этген, юреклерин ачгъан шаирлени чинк де жагьили —
Зайнарбек Зайнарбеков. Ол 1949 йылда Оътемишде тувгъан. Буссагъат мактапда ана тилден дарс бере.
Къазан тегиш къайнамййгъапда йимик. язывчуну ёлу да тегиш болмай. Чартлап-чачырап барагъан яш йылларында
Зайнар-бек комсомолда чалышгъан. Миятлы ГЭС-ни къурувчулардан би-риси, болуп, ол тик къа-ялагъа къарчыгъадай оьрленген.
«Скалолаз* деген сёзню къумукъ тилге айландырса «къая енгивчю» бола буса ярай. Герти шаир де, къая енгивчю де эгиз къардашлардыр.
Кёгюм знемжаялы
Тавларым тик къаялы.
Биревлер мепи гюллей
Гертилигим саялы...
Шу_ сезлер Зайнарбекни гъакъында языл-гъан буса ярай. Ону мен студент чагъындан тутуп таныйман,
Онда топуракъдан гелеген саламатлыкъ, кёкден гелеген тазалыкъ бар-гъа мен шеклик этмеймен.
Бу хасиятлар буса кёбюсю гьалда пагьмулу адамларда ёлугъа. О гъакъда Зайнарбек оьзю де арив айтгъан:
«Озокъда, анам магъа да йырла-гъандыр, тек менден гиччи- инивлеримни,
къызардашларымны бешигин чайкъай ту-руп ол айтагъан гьайлек йырлар. къа-
къакълар мени генг дюньягъа къанат хъакъмагъа талпындыра эди.
Шо йырлар мени къулагъыма гьали де чалына. Уллу-ланы йырларына,
хабарларына мен яшдан берли гъасиретмен. Мени юрегимдеги ша-ирлик учгъунланы
биринчилей эс этген му-аллйм Магъамматсайит Муртузалиевичге алгъыш этемен.
Сонг поэзияны ёлуна тюш-ме магъа ругь береген — бизин юртну ато-лусу
Залимхан-агъав эди. (Ону жаны жен-нетде болсун). Ол берген гьакъыл,
ягъ, на-мус, гертилик, халкъыма бакъгъан якъда гьюрмет мени юрегимде оългюнче сакъла-нажакъ...»
Зайнарбек мактапда «Тангчолпан» деген адабият бёлюгюн юрюте туруп да, яш нас-лугъа оьзюню шаирлик сюювюн бере.
*********************************************************************************
Васлуланы гелеясегин ойлашып,
Яшамасакъ, гечигербиз тангала.
Къыйынлы гюн кёмеклешмек халкъына—
Инг де сыйлы борчларындан санала.
**********************************************************
яннгы йылгъы ЁРАВУМ
Бу гече, бал аякъгъадай, узакъдан
Узатыла къолум къурдаш къоллагъа.
Сююнчюлер булая сююв иржайьп,
Насип явсун сиз юрюйген ёллагъа.
Абдырамай алгъа абат алыгъыз,
Алыслардан тозулар чарс булутлар.
Янгы йылны биринчи мютълетинден
Башгьа чыкъсын юрекдеги умутлар.
Сизин байрам тепсигизге сагъынчлы
Гьислеримни атир сувдай себемен.
Асырайгьан йигак гюнеш гюллени,
Сизин бирче къучакълайман, оьбемен.
**************************************
Бал да, туз да йимик,
къалдыкъ къыйьшмай,
Къыйьшмагьа сагьа эп де табулмай.
Сени магъа табушдургьан гишини
Къалсын бир де къапулары ябулмай.
Наслуланы гележегин ойлашып,
Яшамасакъ, гечигербиз тангала.
къыйынлы гюн кёмеклешмек халкъына
Инг де сыйлы борчларындаи санала
****************************
Кёкде Гюнсен, ерде гюлсен,
Бахча-бавну бюлбюлюсен»
Гёзьяшларынг тёгер эдинг
Сагъа язгъан йырым билсенг.
*********************************
Зийретлерде элни сюйгея уланы
Басдырыла къара ерни тюбюне.
Юзлер пашман, башлар эниш ийиле,
Къайгъырагъан адамланы кёбюне!
Барьщдаи да артда гелген бир гипш
Бу чувлукъну бузуп, булай къайнаша:
«Мени ерим... мен тутгъанман…гьарзим бар...
Ким гёмген,— дей,— бу оьлюшо бу ерге?»
Ахырынчы сывны этип оьлюге,
Халкъ да къайта, сёз сёйлемей, дерт юта.
Къыэгьанчлыкъдан, оьлюп сама битишче,
Бу талайсыз къабурларда ер тута.
ЯЗБАШ
Хошгелдинг, язбашыбыз,
Юрекни яйнатагъан,
Сююв толу юрекни
Къазандай къайнатагъан.
Айлана якъ яшгъара,
Яшыл халат гийгендей.
Кёкню юзю лансыллай,
Алтын шере тийгендей.
Жымчыкълар шат жырыллай,
Бюртюк излей къувукъда.
Кюр табиатны тою
Болма тарыкъ ювукъда.
************************************
ЧЫРМАВУКЪ
Сен осмегир, чырмавукъ,
Чырмалышып йыгьасан,
Юлкъуп алсаасъ тамурунг,
Дагьы да кёп чыгьасан.
Йыгьыл къойсанг гьеч эди,
Бурнубуз къанатасан,
Бурнубузну къанатып,
Ятланы къувнатасан.
Оьмюрюнгню къысгъартмай,
Сюе бусанг яшама,
Халкъгъа четимлик этип,
Аягъына чырмалма.
САГЬЫНЧ КАГЪШ
Къызым Гюлсанатгъа
Савусгъаилар сююедюре турагъан
Алтын къызым, алмас къызым Гюлсанат;
Узакъ къалмай, атагъыз да къайтарман,
Сиз ёкъ ерлер магъа къара-къьгямат.
Къой къайырмас, савусгъанлар сююнчге
Къычырсышсар, гкш чыгъардай юзнжгде.
Сагъа, къызым, арив затлар аларман,
Табулароиаи, вёре, бергея сёзюмде.
Мен къайтгъынча яхшы оху, -бешлвр ал.
Агаангяы да гьар оёзкше къулакъ ас.
Оавусгьанлар турсун, гьатта, «ъычырмай,
Бу элдерде къалман, къызым, болуп тас.
АНАМА
Азиз анам, байрамьшлны къутлаймая,
Гьакъ юревдрн сагъа насип ёрайман,
Гюл-^чечекли гюнлерингден сююшоп,
Тавлар-ташлар тыкглар йиьшк йырлайман.
Ву гкш ачгъая сени асил юзюнлпо,
Бу гюн герти этген айтгъан сёзюнгаю;
1|/Ьоюшл©рда алда мунглу турсаяг да,
Бу гк>н эртсин къатын этди оьзюипню.
Учду чадраиг, кюлдей болуп, кёклеге,
Гкшеш яйгьан нюрлю шагьра ёлуигда;
Шат яшавлукъ чомарт ачгъан къулачынг,
Бар ихтияр эшш сени къолунгда.
Нечеде бек къуванаман бу гюн мен
Байрамьнгны къаршылойгъан кююнге;
8 Мартны къутлай гарме сюемен
Къумукъ тепси къурулагъан уьюнге.
БИРЕВГЕ
Яш чагъымда достлар эдик айрылмас,
Уллу болдукъ, сен охудунг, мен къалдым;
Атам йимик, ерлеп «темир айгъырны»,
Тарлавларда теренине харш салдым.
Сен шагьардан къайтсанг юртгъа
къонак'ьлай
Къуванадым жая къурдашым геле деп;
Гьакъ юрекден инанадым оьзюнге,
Алда йимик ювукълукъну биле деп.
Амма гетди умутларым бошуна.
«Къурдашымны» галстугу бойнунда.^
Хырын берип къабакъ алдан оьтген ссхнг,
Мен эс этдим папкасы бар къолунда.
Ол — гьаким, мея — тракторда ишлеймен.
Къуллукълар бар адамны оьр этеген.
Эгь! Къуплалы усталагъа не болсун
Уланлагъа бир йимик бёрк тигеген.
*******************************************
Къара, алтын къоллу агъач усталар
Яшгъа 'бешик ясай, арив тюрлетип;
Даимликге гёзюя юмгъан къартлагъа
Сынажа да эте, бетин терлетип.
Дюньяда инг сыйлы борчну кютеген
Усталагъа баракалла беремен.
Яшлыгьымда яйяасам да бешикде,
Къартайгьанда сынажамны гёремен.
къыш
Сувукъ еллер сызгъыра,
Уруна терезеге,
Гёк бёрюлейин улуй,
Сюе уьйге гирмеге.
Дер табиат къаш тюе.*
Гьалы бек бузукъ чакъны.
Акъ ювургъаоа япгъаядай,
Къар басдыра авлакъны.
СЮЕМЕН
Къуш йимик къанат къатъып,
Кёкде учма сюемен.
Гагариндей аламны
Сырыи ачма сюемен.
Элни абурун оьрге
Гётермеге сюемен.
Халкъымны буйрукъларын
Кёп «ютмеге сюемен.
Атымии гьар гьарпындау
Юлдуз этме сюемен.
Оъ,р умутларым Марсгьа
Башлап элтме сюемеи.
Янгы арив лшърулар
Яратмагъа сюемен.
Айгъа ра,дио салып
Йырлатмагъа сюемен.
АВРУМАЙГЪАН ГЁЗГЕ ДАРМАН ТЁКДЮРЮП...
Ятывдагъы къурдашымны гёрмеге
Барайым деп, болышцагъа бурулдум,
Акъ халатлы къуймур юзлю гёзелге
Эшик алда хапарсыздан урундум.
Гёзел магъа: «Гелигиз»,—деп иржайды.
Гёзюм къысдым, гёзлерине сукъланып.
Бирдея-'эки терге батдым шо ерде,
Къызарышдым болмагьангьа сакъланып.
Гёзюнг сама аврумаймы сени деп,
Шо къыз къарап къалмасынмы юзюме.
Не дежегим билмей, а,дап-абдырап,
Авруй дедим аврумайгьан гёзюме.
Авруй буса, сав этмеге герек деп,
Дарм'ан тёкдю шо гёзюме, чёкдюрюп.
Акъ халатны арив къыздан айрылдым,
Аврумайгъан гёзге дарман тёкдюрюп.
